کردپرس- کوهستان چل چه‌مه که در حد فاصل شهرهای دیواندره سقز و مریوان قرار دارد یکی از بکرترین و زیباترین کوه‌های ایران است که با دارا بودن ویژگی‌هایی همچون ارتفاعات سرکش، کثرت آثارتاریخی و باستانی، رویش انواع کمیاب گل و گیاهان دارویی، زیستگاه گونه‌های متنوع جانوری و پرندگان و از همه مهمتر تامین آب شیرین و قابل شرب بخش عمده‌ای از شهرهای کردستان و آذربایجان شرقی و غربی و ... بی‌گمان وجه تمایز آن باسایر مناطق طبیعی ایران زمین می‌باشد و استعداد و ظرفیت ثبت جهانی در  فهرست میراث طبیعی را دارد.

آنچه درین نوشتار مد نظر است برسی وجه تسمیه‌ی چل چه‌مه و تلاش جهت تصحیح و کاربرد درست عبارت چل چه‌مه بجای چهل چشمه بصورت رسمی در مکاتبات اداری و محاوره‌ای می‌باشد.

چل چه‌مه از  دو بخش "چل" و "چَه‌م"‌ه تشکیل شده است. چل در زبان کردی معادل عدد چهل است و چه‌م هم دو معنا دارد در کردی سورانی و گاهاً هورامی به معنی رودخانه است و در کردی هورامی و کلهوری معادل چشمه و چشم بکار رفته است.

با توجه به قرار گرفتن کوهستان چل چه‌مه در منطقه‌ای که تمامی ساکنان آن زبان اصلیشان گویش سورانی است کلمه چشمه بجای چه‌م و ترکیب چهل چشمه معادل چل چه‌مه درست بکار نرفته است. البته لازم بذکر است که ادبیات غالب و مکتوب منطقه تا دویست سال اخیر با استناد به آثار مکتوب شاعران منطقه خورخوره و سرشیو گویش هورامی یا کلهوری بوده و در کنار زبان و گویشهای محلی، زبان نوشتاری بوده لذا کلمه چه‌م به معانی مختلفی همچون رودخانه و چشمه و چشم رایج و استفاده شده است.

در نتیجه  با استناد به معانی مختلف کلمه چه‌م در زبان کردی معادل ترکیب چهل چشمه بجای چل چه‌مه در زبان رسمی ایران و زبان فارسی از دیرباز به شیوه‌ی نادرست متداول و رایج بوده و امروزه هم بااستناد به آثار تاریخ نویسان کرد به زبان فارسی در میان عموم مردم اصطلاح چهل چشمه مرسوم و مصطلح می‌باشد.

آنچه  در شرایط فعلی حائز اهمیت است و مورد غفلت سیستم اداری در میان زبانهای مختلف در ایران واقع شده این است که اساساً برگرداندن اسم خاص از زبانی به زبان رسمی در محدوده جغرافیایی که تکثر فرهنگی و زبانی ازبارزترین ویژگی و معرف هویت کشور ما ایران است به نحوی بی‌توجهی و اجحاف به سایر زبان‌های ایران زمین  قلمداد می‌شود که سده‌های متوالی است زندگی نسبتاً مسالمت آمیزی را با هم تجربه می‌کنند.

البته این بدان معنی نیست که چنین تصور شود کلمه چشمه کاملا فارسی است زیرا در کردی چاوگه و چاوانه به معنی چشمه و چاو به معنی چشم به همراه چشمه و چشم به احتمال زیاد از یک ریشه مشتق شده‌اند اگرچه کلمه چل نیز در زبان فارسی بسیار بکار رفته و کاربرد دارد. جالب اینکه با همان تلفظ و به صورت چل نیز نوشته می‌شود بهرجهت عبارت چل چه‌مه هم به آسانی تلفظ می‌شود و هم بسیار با مسما و برازنده طبیعت زیبای چل چه‌مه نیز می‌باشد و قطعاً نیازی به واژه معادل و برگردان ندارد.

انتهای پیام/