سرخط خبرها :
چهارشنبه 19 آبان 1395 / 18:33|کد خبر : 1186|گروه : فرهنگی

آشنایی با استادی که تفسیر قرآن را با سه زبان نوشته است

آشنایی با استادی که تفسیر قرآن را با سه زبان نوشته است

استاد خرم دل به سه زبان کردی، فارسی و عربی تفسیر برای قرآن نگاشته است و می گفت: کاش زبان تُرکی هم بلد بودم تا به زبان ترکی هم خدمتی به قرآن و مردم می کردم.

به گزارش گولان سقز، دکتر مصطفی خرم دل برای دانشگاهیان و عامه مردم که با کارهای قرآنی سر و کار دارند نامی است آشنا. این شخصیت مهابادی که اینک به هشتاد سالگی قدم گذاشته همواره قدماً و قلماً در خدمت جامعه بود و توانسته است کارنامه پربرگ و پرباری برای استفاده دانشگاهیان و عموم از خود به یادگار بگذارد؛ چاپهای متعدد بعضی از آثارش نشاندهنده استقبال جامعه از کارهای وی و موفقیتش است. جدا از آشنایی ام با آثار قلمی ایشان از دوره نوجوانی، دو دهه است که به واسطه همکار بودن در دانشگاه، هرازگاهی در دانشگاه و خانه و بعضی محافل و مجالس خدمتشان رسیده و از محضرشان بهره برده-ام.

از نگاه این حقیر ویژگیهای بسیار مثبتی در ایشان هست که برای استفاده و بهره مندی خوانندگان  بعضی از آنها را عرض خواهم کرد؛ اگرچه می دانم که شخص ایشان نه محتاج به این سخنان اند و نه مناعت طبعشان نیز نمی گذارد که از تعریف و توصیف، خوشحال شوند.

استاد خرم دل از معدود کسانی است در این روزگار، که اخلاص و خلوص نیت را در آثار و کارها و رفتارشان می توان دید و حس کرد. بعضی از آفات رفتاری را که اهل علم بدان گرفتارند مطلقا در ایشان نمی توان دید و از این رو اسوه و الگویند؛ بخصوص برای  استادان و معلمان جوانی که در وادی علم و پژوهش و تدریس و کار علمی گام می نهند و می خواهند با دانشجویان کار کنند.

آقای دکتر خرم دل روحیات جالبی دارد از جمله اینکه بحمدالله نمی تواند بیکار بنشیند؛ مرتب به دنبال تازه های کتاب و نوشتن و ترجمه کارهای نو است. ایشان از جمله استادانی اند که نوشتن و تحقیق را نه برای کسب رتبه و امتیازات دانشگاهی و مادی بلکه برای اقناع دل خود و فایده رساندن به عموم جامعه انجام داده اند. از این رو بعد از بازنشسته شدن هم پیوسته مشغول کار بوده  و هستند. نوع کارهایی هم که کرده اند همگی به نوعی با دین و اخلاق و اعتقادات مربوط می شود.

چهار سال ریاست دانشگاه کردستان را  که البته در آن هنگام دانشکده ای بود وابسته به دانشگاه رازی کرمانشاه و هنوز مستقل نشده بود بر عهده داشت و وقتی خاطرات مربوط به دوره مدیریتی و کاری را تعریف می کند از هدر رفتن عمرش در آن چهار سال حکایت می کند.  دکتر محمود مهدوی دامغانی، مترجم پرکار ساکن در مشهد  نیز گفته بود پانزده سال رییس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد بودم و این پانزده سال را جزو عمرم به حساب نمی آورم. دکتر خرم دل خوشبختانه پس از آن تجربه، به کلاس و درس و میدان تحقیق و نوشتن و ترجمه بازگشت و توفیق یافت که با تمرکز و گزیدن خلوت، کارهایش را یکی پس از دیگری به ثمر بنشانَد؛ به قول حضرت حافظ:

     خلوت گزیده را به تماشا چه حاجت است؟!    

                           چون هست کوی دوست به صحرا چه حاجت است؟!   

 

آقای دکتر خرم دل مردی است  متواضع و فروتن و مهذّب و خیرخواه و خیراندیش.

دینداری و تدیّن ویژگی رفتاری ایشان است؛ کاملا مقیّد به آداب  و برنامه های دینی و اخلاق اسلامی. علاوه بر فرایض دینی در گزاردنِ سُنَن و مستحباّت هم بسیار کوشایند. اسلام و اعتقادات وی صرفا امری ذهنی نیست بلکه اعمال و رفتارش را بدان آراسته است و کارهایش برای تظاهر و ریا نیست؛ همچنین به دور از افراط و تفریط های دینی که این روزها در بعضی افراد گاه مشاهده می شود.

کارهایی که ایشان کرده اند به سه زبان کردی، فارسی و عربی اند. برای نمونه به هر سه زبان تفسیر برای قرآن نگاشته اند. یک بار می گفت کاش زبان تُرکی هم بلد بودم تا به زبان ترکی هم خدمتی به قرآن و مردم می کردم.

عمر با برکتی را پشت سر گذاشته است.  نگاه وی در کارهایش آخرت گرایی است. هدف وی آسمان است و راضی کردن خالق از خود.

وی دانش و مهارتی را که فراگرفته محدود به کلاس و دانشگاه نکرده بلکه دانش و بینش خود را به میان مردم برده است. از این رو می بینیم که گاه در مساجد هم برای مردم صحبت می کند و یا برای مردم پیشنمازی می کند و مسجد را به کلاس درس دانشگاه تبدیل کرده. همچنین با این روحیات که در دانشگاه حضور می یابد دانشگاه را نیز به فضای قدسی مسجد بدل می کند. به گمانم ایشان نمادی است عملی و صحیح از وحدت حوزه و دانشگاه که سالهاست جزو دغدغه هاست. وی به طور هفتگی محافلی برای تدریس و بازآموزی ماموستاهای شهر و روستا می گذارد. بنابراین وی خود را هیچگاه از مردم و توده جامعه جدا نکرده  است.

ایشان خود گفته اند:«مرا با خداوند عهدی است که آموخته هایم را در صورت توان در اختیار همگان قرار دهم».

یکی از کارهای برجسته و مشهور ایشان که چندین بار منتشر شده «تفسیر نور» است که در زمان خود جزو «نخستین ها» بود و براستی جایش خالی بود و توانست در خلأ و نبودِ کتب تفسیری و ترجمه ای به زبان فارسی و در دوره معاصر و به مذاق اهل سنت، جای خود را بخوبی در میان مردم بازکند.

بعدها وی «المُقتَطَف» را در تفسیر قرآن به زبان عربی نگاشت.و در این اواخر «شنه ی ره حمه ت» را به زبان کردی در تفسیر قرآن منتشر نمود.

تفسیر نور ایشان ترجمه و تفسیری است  وزین و همه فهم و به دور از افراط و تفریط و بسیار مفید. این تفسیر با استقبال فراوان روبه رو شده است به طوری که به هر کتابخانه ای که در سراسر کشور مراجعه  کنیم آن را در آنجا خواهیم یافت یا در کمتر خانه ای است که «تفسیر نور» نباشد. تفسیر نور تفسیری است کوتاه با شرح لغات و اصطلاحات قرآنی و ترجمه ای بسیار سلیس و روان. در هرنوبت چاپ، سعی شده که ویرایش و بازنگری جدیدی نسبت به چاپ قبل انجام گردد.

گفتنی است که وی در بیان انگیزه اش برای تألیف این کتاب می نویسد:«هدف و انگیزه  ای که من را به نوشتن تفسیر نور واداشت یکی این بود که من در ناحیه و مناطق خودمان مشاهده می کردم که مردم از اسلام و قرآن دور شده اند و با یک نوع دیدِ بسته نسبت به آیات قرآن و تفسیر آن نگاه می کنند و ملاهای خودمان آنچنان که باید و شاید قرآن را برای مردم روشن نمی کنند و وقتی لابه لای صفحات قرآن و آیات آن را نگاه می کنند می گویند این آیات قرآنی است دست نزنید و عده ای می گفتند که نباید قرآن را تفسیر و بسط داد چون از حدّ توان بشر خارج است. از طرفی من هم علاقه زیادی داشتم که قرآن و تفسیر آن را یاد بگیرم چون به نظر خودم کتاب زندگی و قانون اساسی ماست. انگیزه دیگر من این بود که مشاهده می کردم در جامعه ایران ما و بخصوص در میان کردها تفسیری به زبان فارسی وجود ندارد و یا اگر تفاسیری بودند درک و فهم آن برای مردم عادی سخت بود در نتیجه تصمیم گرفتم تفسیری کوتاه از قرآن را بنویسم که درک آن برای همگان قابل فهم بوده و کسانی که فرصت مطالعه تفاسیر طولانی را ندارند بتوانند از این تفسیر بهره برند. از طرفی  چون به کتب تفسیری علاقه وافری داشتم و کمتر تفسیری بود که تهیه نکرده باشم از فارسی و عربی، در این تفسیر یک جلدی، متن قرآن را در بالای صفحات قرار دادم و معنی آیات و تفسیر آیات را با شماره مربوط  در زیر آورده ام برای نوشتن این تفسیر منابع زیادی را مطالعه کردم و تصمیم گرفتم از باغ پر گل مجموعه تفاسیری که در دسترس است به گلچین معانی بپردازم و همچون زنبور عسل بر بهترین شکوفه ها و خوشبوترین گلها بنشینم و انگبینی دل انگیزتر و مفیدتر تهیه کنم و بر سفره دوستان بچینم. پس از شش سال پرکشیدن بدین گلزار و آن گلزار و مکیدن شیره آن گل و این گل توانستم شهد فائق و معطر سی جزء قرآن را بر خوان دستان نهم تا مزه آن به مزاج بر سفره نشستگان چه باشد. این گلچین را «تفسیر نور» نامیدم چرا که خود فرستنده قرآن، پروردگار کتاب خود را «نور» نامیده است و الان کمتر خانه ای است که هم در مناطق کردستان و هم در مناطق دور افتاده مانند بندرعباس و زاهدان و چابهار و حتی قم که این تفسیر را نداشته باشند.

 

آقای دکتر خرم دل انسانی است ساده زیست، به دور از غرور علمی و دینی، شوخ طبع و اهل تقوا و دور از ارتکاب حتی شبهات. هرقدر نزد ایشان بنشینی غیبتی در باره کسی نمی شنوی و شاهد بوده ام که گاه در مجلس مهمانی، کسی غیبت کرده، تذکر داده اند.

 

یکی از کارهای سِتُرگِ ایشان ترجمه تفسیر «فی ظلال القرآن» ادیب و متفکر شهیر مصری، شهید سید قطب است. پیش از ایشان چند نفر ترجمه آن را شروع کردند؛ مرحوم احمد آرام مترجم نامدار از جمله آنان است که ترجمه اش مورد انتقاد آقای دکتر خرم دل قرار گرفت و به طوری که در مقدمه «فی ظلال القرآن» ذکر شده که مترجم در ترجمه قصور و کوتاهی فراوانی کرده بود. خود استاد احمد آرام   که مترجم بسیار پرکار و توانایی بود- در نامه ای که به دکتر خرم دل نوشته بود اذعان کرده بود که آری من اشتباهاتم را می پذیرم و با وجود فضلای عربی دانی چون شما، کُمَیت ما در عربی و ترجمه از آن زبان می لنگد و همان بهتر که شما آن ترجمه را به پایان برسانید.

 

همچنین مقام معظم رهبری، آیة الله خامنهای نیز جلد نخست فی ظلال القرآن سیدقطب را پیشتر به فارسی برگردانده بود؛ اما با توجه به گرفتاریهای کاری و مسؤولیت های سیاسی، فرصت ادامه کار را بعدها نیافت؛ اما انصافا باید گفت که نثر ترجمه مقام معظم رهبری بسیار فصیح، استوار و ادیبانه است؛ چنانکه می دانیم سیدقطب هم پیش از آنکه عالِم دینی و مفسر قرآن باشد ادیب و نویسنده قهّاری بود.

 

اما آقای دکتر خرم دل این توفیق را یافت که همه شش جلد تفسیر فی ظلال القرآن مرحوم سیدقطب را به فارسی برگرداند که باید گفت کاری است کارستان و با استقبال فراوان روبه رو گشته است.

 

گفتنی است که تفسیر فی ظلال القرآن که بخش اعظم آن توسط سید قطب در زندان های بیداد ناصری در مصر نوشته شده است در میان تفاسیر جدید قرآن دارای اهمیت فراوان است و تفسیری است که اولا به خاطر پایگاه ادبی نویسنده اش، نثر ادبی زیبایی دارد ثانیا به لحاظ رویکرد تربیتی و دعوی و سیاسی هم اهمیت والایی دارد و سیدقطب یکی از متفکران اثرگذاری است که از قبل از انقلاب اسلامی کتابها و آثار وی، تقریبا کاملا به زبان فارسی ترجمه شده و به عنوان یکی از منابع تغذیه فکری به دست نسل انقلاب رسیده است. گفتنی است که دکتر خرم دل در مقدمه ترجمه اش در بیان انگیزه کارش می نویسد:«سالها بود که تفسیر فی ظلال القرآن را داشتم. لیکن به علت آوارگی و دوندگی برای تحصیل و تلاش در پی معاش، فرصت مطالعه آن را پیدا نمی کردم. سرانجام لطف بیش از همیشه در برم گرفت و در ساحل دریای معانی ژرف این کتاب به شنا پرداختم و لؤلؤ و مرجانها در آن یافتم. از سوی دیگر دیده بودم که استاد احمد آرام سالها قبل بعضی از این تفسیر را به فارسی برگردانده بود لذا صلاح در آن دیدم که برای استفاده بیشتر، اصل عربی و برگردان را با هم مطالعه و بررسی کنم. اما با کمال تأسف و دور از انتظار مشاهده گردید که مترجم فرزانه گذشته از حذف دوسومِ متن اصلی، در یک سوم باقی نیز تغییر و تبدیل روا دیده است. بر آن شدم مقدمه مؤلف و سوره فاتحه را همراه با  نقدی بر ترجمه استاد احمد آرام به نام «در سایه قرآن»  در دسترس همگان قرار دهم. پس از انتشار آن کتابچه تحت عنوان «فی ظلال القرآن» دوستان و آشنایان مرا واداشتند که ترجمه را ادامه دهم. چنین کاری را پذیرفتم و با خدای خود پیمان بستم که اگر عمر دهد سالهای سال همچون سیدقطب در زیر سایه قرآن بنشینم و پروردگار یار باشد- دامن دامن گل و ریحان فراهم چینم هدیه اصحاب را.

 

امید است گل ها و ریاحین عطرآگین در این دامن ها، پژمرده و پرپر نشود و مشام دوستان را خوشبو نماید تا مؤلف و مترجم را از دعای خیر محروم نفرمایند.

 

وی در ترجمه اش سعی کرده که از زبان سلیس و روان فارسی استفاده کند و همچنین برای وفادار ماندن به متن، از متن اصلی دور نشود. چنانکه خود می نویسد:«من در ترجمه این تفسیر چیزی کم و اضافه نکرده ام بر متن اصلی و اگر در برخی از آیات خواسته باشم توضیحی اضافی بدهم در یک پاراگراف تحت عنوان مترجم در پاورقی آورده ام».

 

وی علاوه بر اینها تألیفات و ترجمه های دیگری هم دارد؛ مانند:کتاب نماز فرمان خدا: برای کودکان، نگاهی گذرا به اعجاز علمی قرآن، عنایت یزدان یا غریزه حیوان ترجمه  غریزه  أم تقدیر الهی نوشته شوقی ابوخلیل، الله از سعید حوی در باره اثبات وجود خداوند، گنجینه صرف و گنجینه نحو، ترجمه المفصل عبدالکریم زیدان در فقه همچنین آثار دیگری.

 

آقای دکتر خرم دل، بسیار وقت شناس و منضبط هستند و ارزش وقت را بخوبی می شناسند. حضورش در کلاس و خروجش دقیق طبق ساعت است؛ من خود کمتر کسی را دیده ام که تا این حد پایبند به مراعات وقت و زمان و برنامه باشد.

همچنین یکی از ویژگیهای ایشان، تشویق دیگران است به کار تحقیق و نوشتن و ترجمه.  هروقت که خدمتش می رسم معمولا می پرسند که چه می کنی و وقتت را به چه کاری سپری می کنی؟ که منظور کار تحقیق و نوشتن و ترجمه است. اگر پاسخ درستی نداشته باشیم معمولا با انتقاد ایشان روبه رو می شویم.

بنا به «الدالُّ علی الخیر کفاعِل از دیگر مترجمان و محققان و دوستان ایشان هم که بحمدالله امروزه کارن پربدرخشانی دارند کسانی اند که در آغاز با تشویق ایشان به این وادی گام گذاشتند و اکنون به عنوان نویسنده و مترجم در سطح کشور شهره اند.

 از خداوند منّان صحّت و تندرستی این استاد بزرگوار را خواهانم.

نویسنده: دکتر شهباز محسنی_فعال فرهنگی شهرستان سقز

انتهای پیام/

گولان، هه وال، شاره که م سه قز، سقز، کوردستان، سایت خبری، شهرستان سقز



برچسب ها :

استاد خرم دلقرآنتفسیر قرآنمحققاستاد دانشگاهشهباز محسنیفعال فرهنگیدکتر مصطفی خرم دل

نظرات کاربران :

اولین نفری باشید که در مورد این مطلب نظر می دهید!

دیدگاه های ارسالی شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد.
پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

نام *
 

کد امنیتی
 
   
آخرین اخبار
پربازدیدترین های یک ماه اخیر

ADS In Website

ADS In Website

ADS In Website

ADS In Website

ADS In Website

ADS In Website

ADS In Website

تلگرام، گولان سقز، شبکه های اجتماعی، همراه باگولان

بیمارستان، نوبت اینترنتی، بیمارستان امام خمینی، کلینک تخصصی، درمانگاه چشم، متخصص داخلی، زنان و زایمان، گوش، حلق و بینی، رزرو نوبت اینترنتی، متخصص کلیه و مجاری، ارتوپدی، قلب، بیمارستان امام خمینی سقز، بیمارستان بعثت، بیمارستان توحید، بیمارستان قدس،بیمارستان فجر مریوان، بیمارستان امام حسین بیجار، بیمارستان شهید بهشتی قروه، بیمارستان بوعلی مریوان، بیمارستان صلاح الدین ایوبی بانه، بیمارستان سقز، بیمارستان سنندج، بیمارستان مریوان، بیمارستان بیجار، بیمارستان قروه، بیمارستان بانه

ADS In Website

ADS In Website

ADS In Website

کسب و کار، تجارت، آگهی، خوش فروش، رایگان، تبلیغات، ایران، کامپیوتر، پوشاک، مواد غذایی، آموزش، بهزاد مرادی سقز

شبکه، فضای مجازی، کانال اطلاع رسانی، شبکه ایرانی، رسانه، موبایل، گوشی

فراخوان، خبرنگاری، سقز، اطلاع رسانی، سایت گولان، گولان سقز، پوستر

گولان سقز، پخش زنده، شبکه های استانی، شبکه ملی، شبکه های صدا وسیما، شبکه سه، کردستان